1 Einleitung
-
Zahnflankenverschleiß: Durch Relativbewegungen zwischen Welle und Nabe induzierte Verschleißvorgänge, welche zum Abtrag der Zahnflanke führen.
-
Bruch: Durch eine Überbelastung hervorgerufener Bruch, welcher in Abhängigkeit der Verbindungsgeometrie und der Belastung entweder zum Bruch der Welle, zum Abscheren der Zähne in Höhe des Teilkreises, zum Zahnbruch in der Zahnfußebene oder zum Platzen der Nabe führt.
2 Stand der Technik
3 FEM-Simulationsmodelle
3.1 Plausibilitätsprüfung der FE-Simulationen
3.2 Simulationsdurchführung
-
Räumen: hfP = 0,55 · m (ϱfP = 0,16 · m)
-
Wälzfräsen: hfP = 0,60 · m (ϱfP = 0,16 · m)
-
Wälzstoßen: hfP = 0,65 · m (ϱfP = 0,16 · m)
-
Kaltwalzen: hfP = 0,84 · m (ϱfP = 0,54 · m)
-
Welle: hfP = 0,60 · m und ϱfP = 0,16 · m
-
Nabe: hfP = 0,60 · m und ϱfP = 0,16 · m
-
Welle: hfP = 0,84 · m und ϱfP = 0,54 · m
-
Nabe: hfP = 0,84 · m und ϱfP = 0,54 · m
4 Ableitung einer praxisorientierten Berechnungsmethode
4.1 Geometrische Größen der Verzahnung
4.2 Vergleichsspannung
4.3 Einflusszahl
Welle: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\) = 0,16 Zugseite | Welle: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\) = 0,16 Druckseite | Nabe: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\) = 0,16 Zugseite | Nabe: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\) = 0,16 Druckseite | Welle: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\) = 0,54 Zugseite | Welle: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\) = 0,54 Druckseite | Nabe: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\) = 0,54 Zugseite | Nabe: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\) = 0,54 Druckseite | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | 2,688 | 1,89 | 0,71 | 0,07 | 0,92 | 0,68 | 1,043 | 0,83 |
B | 2,55 | −2,27 | 2,6 | −3,2 | −0,55 | −3,6 | 3,1 | −1,2 |
C | 0 | 0 | 0,42 | −0,08 | 0 | 0 | −0,6 | 0,35 |
D | −0,45 | 0,4 | 0,02 | 1,3 | 0,56 | 0,9 | −0,9 | −0,04 |
E | −0,13 | −0,26 | 0,46 | −0,13 | 0,03 | −0,05 | −0,15 | 0,37 |
F | −0,07 | −0,0007 | 2,97 | 1,07 | 7,8 | 6,3 | 2,2 | 0,87 |
G | 0,1 | 0,8 | −0,08 | 0,12 | −1,3 | −1,3 | −0,1 | 0,09 |
H | 2 | 1 | 1,13 | 1,05 | 0,7 | 0,8 | 1,15 | 1,06 |
4.4 Einfluss des Fußhöhenfaktors
\(Y_{\mathrm{hfP}{,}z}\) | \(Y_{\mathrm{hfP}{,}d}\) | |
---|---|---|
Welle: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\)= 0,16, \(h_{\mathrm{fP}}\)= 0,55 | 1,026 | 0,976 |
Welle: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\)= 0,16, \(h_{\mathrm{fP}}\)= 0,6 | 1,0 | 1,0 |
Welle: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\)= 0,16, \(h_{\mathrm{fP}}\)= 0,65 | 0,98 | 1,023 |
Nabe: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\)= 0,16, \(h_{\mathrm{fP}}\)= 0,55 | 1,043 | 0,983 |
Nabe: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\)= 0,16, \(h_{\mathrm{fP}}\)= 0,6 | 1,0 | 1,0 |
Nabe: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\)= 0,16, \(h_{\mathrm{fP}}\)= 0,65 | 0,97 | 1,012 |
Welle: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\)= 0,54, \(h_{\mathrm{fP}}\)= 0,84 | 1,0 | 1,0 |
Nabe: \({\varrho }_{\mathrm{fP}}^{*}\)= 0,54, \(h_{\mathrm{fP}}\)= 0,84 | 1,0 | 1,0 |
4.5 Einfluss der Nabenwandstärke
4.6 Einfluss der Nabenbreite (Breitenfaktor)
5 Vergleich mit Versuchsergebnissen aus der Literatur
Verzahnung | – | 40 × 2 × 18 × 7H6g | 60 × 3 × 18 × 7H6g | 170 × 5 × 32 | |
Literatur | – | [12] | [12] | ||
Fertigungsart | – | Wälzgefräst | Wälzgefräst | Ideale Verzahnung | |
Verzahnungsbreite | b | [mm] | 26,5 | 47,5 | 1 |
Breitenverhältnis | b/dB | [–] | 0,663 | 0,792 | 0,006 |
Nabenwandstärke | tN | [mm] | 7,1 | 10,6 | 35 |
Einflusszahl | αk | [–] | 3,7 nach [12] | 3,43 nach [12] | – |
Drehmoment | T | [Nm] | 1635 | 1635 | 1400 |
Zahnfußspannung | |||||
Nach Literatur | σmax | [MPa] | 649,0 | 178,3 | 201,0 |
Nach Gl. 1 | σF,z | [MPa] | 599,8 | 178,1 | 231,8 |
DIN 5466-2E | σv1,z,a | [MPa] | 952,8 | 362,5 | 197,0 |
6 Zusammenfassung
7 Formelzeichen
A …H | [–] | Polynomkoeffizienten |
b, bz | [mm] | Gemeinsame Verzahnungsbreite |
d, d0 | [mm] | Teilkreisdurchmesser |
Da | [mm] | Kopfkreisdurchmesser |
dB | [mm] | Bezugsdurchmesser |
Db | [mm] | Grundkreisdurchmesser |
Df | [mm] | Fußkreisdurchmesser |
dh1 | [mm] | Ersatzdurchmesser |
dM | [mm] | Mittlerer Kopfkreisdurchmesser |
haP | [mm] | Zahnkopfhöhe |
hfP | [mm] | Zahnfußhöhe |
E | [N/mm2] | Elastizitätsmodul |
Fn | [N] | Normalkraft |
G | [N/mm2] | Schubmodul |
kb | [–] | Tragbreitenfaktor |
kb0,6 | [–] | Tragbreitenfaktor für das Verhältnis b/dB = 0,6 |
m | [mm] | Modul |
s | [mm] | Zahndicke am Teilkreis |
Sf | [mm] | Zahndicke am Fußkreis |
T | [Nm] | Drehmoment |
tN* | [–] | Nabenwandstärkenfaktor |
tN | [mm] | Nabenwandstärke |
x1* | [–] | Profilverschiebungsfaktor |
x1 | [mm] | Profilverschiebung |
YhfP | [–] | Fußhöheneinflussfaktor |
YtN | [–] | Nabenwandstärkenfaktor |
z | [–] | Zähnezahl |
α0 | [rad] | Eingriffswinkel |
αk | [–] | Einflusszahl |
αM | [rad] | Eingriffswinkel am mittleren Durchmesser dM |
ν | [–] | Querkontraktionszahl |
ϱfP* | [–] | Faktor des Zahnfußrundungsradius |
ϱfP | [mm] | Zahnfußrundungsradius |
σb | [N/mm2] | Biegespannung |
σd | [N/mm2] | Druckspannung |
σF | [N/mm2] | Auftretende maximale Zahnfußvergleichsspannung |
σmax | [N/mm2] | Auftretende maximale Zahnfußvergleichsspannung nach Literaturquelle |
σV | [N/mm2] | Zahnfußvergleichsspannung |
σv1,z,a | [N/mm2] | Auftretende maximale Zahnfußvergleichsspannung nach DIN 5466 |
τS | [N/mm2] | Schubspannung |
1, W | Wellenverzahnung |
2, N | Nabenverzahnung |
FEM | FEM-Berechnungsergebnis |
d | Druckseite |
z | Zugseite |